Angela Davis, Noam Chomsky, Ken Loach, David Graeber, Peter Gabriel, Roger Waters gibi isimler Kürt sanatçı Nudem Durak için ‘adalet’ çağrısı yapmıştı.
Dilbilimci, filozof, tarihçi, politik aktivist Noam Chomsky, 2015’ten beri Bayburt cezaevinde tutuklu bulunan Nudem Durak’ın davasının yeniden açılmasının sevindirici olduğunu belirterek bir mesaj yayınlamıştı.
Chomsky, mesajında şu ifadelere yer vermişti: “Nudem Durak davasının yeniden açılması çok sevindirici bir haber. Ona verilen ceza ağır bir adaletsizlik. Kürt halkının haklarının ve adil taleplerinin tanınması için verdiği uzun mücadeleyi desteklemek için sanatıyla onurlu ve şiddet içermeyen bir çaba içindeydi. Nudem, özverili ve cesur çalışmaları için cezalandırılmamalı, aksine onurlandırılmalıdır. Özgür bırakılacağını, çalışmalarını ve hayatını sürdürmesine izin verileceğini ”hatta destekleneceğini” umuyor, buna inanıyorum.”
İngiliz müzik grubu Pink Floyd üyesi Roger Waters, Durak’ın serbest bırakılması için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a çağrıda bulunmuştu. Nudem Durak için “O bizim kız kardeşimiz” diyen Waters, Durak’a cezaevinde müzik aletleri sağlanamamasının kabul edilemez olduğunu belirtmişti.
Gitarını hediye olarak Nudem’e gönderen Waters’in dayanışma sözleri şöyleydi: “Kürtlerin tanınma arzusu hakkında ne düşünürseniz düşünün, Türkiye gibi büyük tarihsel sanat mirasına sahip bir ülkenin sanatçılara böyle davranması kabul edilemez.”
Şu an Bayburt M Tipi Kapalı Cezaevi’nde bulunan Nudem Durak, söylediği Kürtçe şarkılardaki ifadeler gerekçe gösterilerek 2015’te tutuklanıp “Örgüt üyesi olmak” iddiasıyla hakkında açılan iki ayrı dosyada 19 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Nudem Durak, 2015 yılında 19 yıl hapse mahkûm edildiğinde henüz 22 yaşındaydı.
Peki dünyaca ünlü isimleri dahi isyan ettirip harekete geçiren, Nudem Durak’ın bu ‘bağışlanamaz suçu’ neydi?
Bu soruyu Nudem için en çok çaba harcayan, uluslararası alanda sesinin duyulmasına olanak sağlayan, ”Nudem Durak” kitabının yazarı Joseph Andras‘a sordum.
Joseph Andras’ın Nudem Durak Sur la terre du Kurdistan (Kürdistan toprakları üzerinde) adlı kitabı 5 Mayıs 2023’te, Ici Bas yayınevi tarafından “Les Réveilleurs de la nuit” koleksiyonu içinde yayımlandı.
Joseph Andras Fransız bir yazar. Sekiz kitabı yayınladı ve eserleri dünya çapında ondan fazla dile çevrildi. 2023’te yayımlanan kitabı “Nudem Durak”, 2015’ten beri fikirleri nedeniyle Bayburt’ta tutuklu bulunan Kürt şarkıcının hayatını ve mücadelesini anlatıyor. Andras’ın son kitabı “Edebiyat ve Devrim”, sanat ve siyasi bağlılık arasındaki ilişkiyi inceliyor.
Şimdi, Nudem Durak’ın ”bağışlanamaz suçu” için yazar Joseph Andras’a kulak verelim…
Yazar Aslı Erdoğan, “Nudem Kürtçe şarkı söylemekte ısrar ettiği, ‘BEN VARIM’ ve varolmaya devam etmek istiyorum dediği için yedi yıldır cezaevinde. Sesini kaybetmek üzere.” demişti. Nudem neden cezaevinde?
BİR HALK BASKI ALTINDA OLDUĞUNDA DİRENMESİ MEŞRUDUR
“Nedensiz” demek isterdim. Adaletle yönetilen bir dünyada mümkün olan tek cevap bu olurdu. Ancak adaleti reddeden bir dünyada daha uzun bir cevap vermek zorundasınız. Nudem ‘terörizm’ ile suçlanıyor. Bomba mı yerleştirdi? Hayır. Silah mı taşıdı? Hayır. Bir siyasi partinin üyesi mi? Hayır (bu arada; tüm bunların ‘terörizm’ ile hiçbir ilgisi yoktur, çünkü bir halk baskı altında olduğunda, bu halkın direnmesi tamamen meşrudur). Nudem şarkı söyledi. Nudem şarkı söyledi ve bu yüzden 19 yıl hapse mahkum edildi. Nudem’in Kürt doğduğunu belirtmek gerekir, bu her şeyi değiştirir. Halkını, tarihini, hafızasını, kültürünü ve demokratik haklarını savunan bir Kürt olarak… Ve o tüm bunları sanatı aracılığıyla savunuyor. Sadece sanatıyla. Bazılarının “terörizm” dediği şey bu. Gelecek buna “adalet” diyecek. Ama şimdilik 2015’ten beri hapiste ve 2034’e kadar da orada kalacak.
Nudem’in maruz kaldığı haksızlığa ilişkin neler söylemek istersiniz?
NUDEM, EŞİTLİK İSTEDİĞİ İÇİN DEVLET AYGITI TARAFINDAN SUSTURULUYOR
Nudem ne yazık ki pek çok vaka arasında sadece bir tanesi. Nudem demokrasiyi talep ediyor; tüm demokratlar gibi o da bu nedenle devlet aygıtı tarafından eziliyor. Nudem eşitlik istiyor; tüm adil insanlar gibi, o da bu nedenle devlet aygıtı tarafından susturuluyor. Türkiye’de dürüst insanlar bulmak için hapishaneleri ziyaret etmeniz gerekir. Ya da gidip sürgünde onlarla tanışmalısınız. Nudem hakkında konuşmak, binlerce insanın içinde bulunduğu durum hakkında konuşmak anlamına geliyor. Onu kurtarmak için elimizden gelen her şeyi yapmalıyız. Onu ve diğerlerini. Bu nedenle tarihin işkenceciler yerine onu hatırlayacağı, Selahattin Demirtaş’ı selamlıyorum. Ayrıca bölge halklarının, tüm halkların barış içinde bir arada yaşaması için açlık grevine başlayan Sebahat Tuncel’i de selamlıyorum.
Baskı, şiddet, hak ihlalleri Türkiye’de “sıradan” bir hal aldı. Türkiye’deki bu durum Avrupa’da nasıl karşılanıyor?
SADECE FAŞİSTLER SINIRLARIN DİKENLİ TELLER OLDUĞUNU DÜŞÜNÜR
Avrupa, Türk hükümetinin yaptığı her şeyin farkında. Ancak önemli bir noktanın altını çizmek istiyorum: liderlerin Avrupa’sıyla ilgilenmiyorum. Macron’un Erdoğan hakkında ne söylediğiyle ilgilenmiyorum. Bunların hiçbirinin önemi yok. Önemli olan tek şey halk dayanışmasıdır. Halktan halka, yoldaştan yoldaşa. Buna enternasyonalizm denir. Biliyorsunuz, dünya küçüktür. Avucunuzun içine sığar. Sadece milliyetçiler ve faşistler sınırların dikenli teller olduğunu düşünür. İnsan türü tektir; herhangi bir yerde bir insana yapılan kötülük, haksızlık, tüm insanlığı ilgilendirir. Demokratik siyasi proje olarak insanlığı. Hepimiz, sıradan insanlar olarak, mücadele içinde aynı gemideyiz.
Nudem Durak (Photo:Gazete Davul)
Nudem Durak için kitap yazma fikri sizde nasıl oluştu?
KÜRT DAVASI TIPKI FİLİSTİN DAVASI GİBİ KÜRESEL BİR DAVADIR
Nudem Durak hakkında yazmadan önce birkaç kitap yazdım. Cezayir, Çinhindi ve Kanakyanın kendi ülkem Fransa tarafından sömürgeleştirilmesine karşı. Anti-emperyalist kitaplar. Nudem üzerine çalışmak bu çalışmaların basit bir devamıdır: Kürt halkı sömürgeleştirildi. Asimilasyon ve baskı aracılığıyla, kimliklerinin inkarı veya hapishane (hatta bombalama) arasında başka seçenekleri yok. Kürt davası tıpkı Filistin davası gibi küresel bir davadır. Nudem bu davanın birçok sesinden biridir. Bu yüzden onun hakkında bir kitap yazmaya dört yılımı verdim.
Yazmış olduğunuz kitapta bana da yer verdiniz. Haksız yere cezaevinde yatan bir sanatçı için yazılan bir kitapta yer almak büyük mutluluk. Avukatlar aracılığıyla Nudem ile diyalog halinde olduğunuzu biliyorum. Adına bir kitap yazdığınız Nudem’in kitaba yaklaşımı nasıldı?
HÜKÜMETLER HAPİSHANELER İNŞA EDEBİLİRLER AMA ÖZGÜRLÜK ARZUSUNU ASLA YOK EDEMEZLER
Nudem bu kitabın var olduğunu biliyor, evet. Sanırım sesinin ve onunla birlikte halkının sesinin birçok ülkede duyulduğunu bilmek onu mutlu ediyor. Hükümetler hapishaneler inşa edebilirler, evet: özgürlük arzusunu asla yok edemezler. Bu işler böyledir. Bunu hiçbir şey değiştiremez. Biz Fransızlar krallarımızı ve ardından Nazileri kovduk; Ruslar Çarlarını kovdu; Vietnamlılar ve Cezayirliler sömürgecilerini kovdu: adalet zaman alır, çok zaman alır, ama cellatlar bir gün, uzak bir gün, yenileceklerdir. Filistinliler direniyor, Kürtler direniyor; onları hapsedebilirsiniz öldürebilirsiniz, bir 100 yıl daha direnirler. Nudem bölge için müzakere edilmiş, barışçıl, kalıcı bir çözüm istiyor, dinlemeyi reddedebilirsiniz. Ama bu sonsuza kadar sürmeyecek.
Uzun süredir Nudem için farkındalık ve dayanışma çalışmaları yürütüyor, buna öncülük ediyorsunuz. Dünyaca ünlü birçok isim buna katkı sundu. Bu çalışmaların amacına ulaşacağına inanıyor musunuz?
NUDEM, FİKİRLERİ NEDENİYLE MAHKUM EDİLMİŞ ÖZGÜR BİR RUH
Onun sesini tüm dünyaya duyurmak için uluslararası bir dayanışma kampanyası var: Şili, Filistin, Cezayir, Fas, Tunus, Bangladeş, Güney Afrika, Avrupa, ABD… Dünya çapında pek çok aydın ve sanatçı şöyle diyor: “Nudem Durak’a ve tüm siyasi mahkumlara özgürlük!” Örneğin Noam Chomsky. Ya da Angela Davis: Amerika Birleşik Devletleri onu hapse atmıştı çünkü siyahları etkileyen ırkçılığa karşı çıkıyordu o zamanlarda; bugün ise mantıklı olarak Nudem’i savunuyor. Bazı milletvekilleri Nudem hakkında konuşuyor. Nudem’in yüzü duvarlara boyanıyor. Onun adına konserler düzenleniyor. Onun suretinde bir pul basıldı. Bu hareket Nudem Durak’ı özgürleştirmeyi başarabilecek mi? Muhtemelen hayır. Ama unutulmaya, sessizliğe ve bilinmezliğe karşı onu savunuyor. Nudem Durak’ın masumiyetini savunmak için yeni bir yargılama talep ettiğini herkese hatırlatıyor. O bir “terörist” değil, fikirleri nedeniyle mahkum edilmiş özgür bir ruh.
Nudem özgürlüğe ne kadar uzaklıkta?
TÜRKİYE MİLLİYETÇİLİK SAYFASINI KAPATMALIDIR
Hapishanede bir on yıl daha geçirmeli. Hayatı paramparça oldu. Genç bir sanatçı olarak kariyeri mahvoldu. Ama ruhu sağlam. Nudem çok güçlü, çok cesur. Hâlâ umudu var. Bu arada diğer düşünce mahkumlarıyla birlikte ona da af çıkacak mı? Açıkçası herkesin istediği bu. Ancak bunun gerçekleşmesi için Türkiye’nin değişmesi gerekiyor. Halkların, kültürlerin, anıların ve tarihlerin çoğulluğunu kabul etmeli. Geçmişine mantıklı bir şekilde bakmalı. Nihayet milliyetçilik sayfasını kapatmalıdır. Gerçek demokrasiye açılmalıdır (Avrupalı liderlerimizin bahsettiği türden değil, onlar da kendi halklarını küçümsüyorlar). Bu Türkiye’nin kendisine verebileceği en büyük hediye olacaktır. Tüm halklar gibi Türk halkı da saygıyı hak ediyor, kanunsuz bir adamdan başka biri tarafından yönetilmeyi seçebilirler. Örgütlü bir muhalefet var. Umalım ki iktidarı ele geçirsin ve hapisteki tüm masum insanları serbest bıraksın.