“Sizin ülkede Rajapaksa’dan baÅŸka soyadı olan yok mu?”
Sri Lanka’da meÅŸhur bir fıkradan alıntıladığımız bu cümle, Rajapaksa ailesinin son 20 yılda ülke yönetimini nasıl eline geçirdiÄŸini özetler gibi.
Fıkrada hayali bir Çinli yetkili Sri Lanka’yı ziyaret ediyor ve tanıştığı her insanın soyadının Rajapaksa olması karşısında ÅŸaÅŸkınlığa uÄŸruyor.
Rajapaksa ailesinin bu gücü ise şimdi tehdit altında.
Ãœlke, Ä°ngiltere’den bağımsızlığını ilan ettiÄŸi 1948’den beri görülen en büyük ekonomik krizle sarsıldı ve uzmanlar, bu durumdan hükümetin ekonomi politikalarını sorumlu tutuyor.
Rajapaksa ailesinin köklü iktidarı, şimdiden kan kaybetmeye başladı bile.
Mayıs ayında istifa eden ülkenin başbakanı ve eski cumhurbaşkanı Mahinda Rajapaksa, Nisan ayından beri devam eden ve ülkenin dört bir yanına yayılan protesto gösterileri sonrası istifa etti.
Mahinda, aynı zamanda görevdeki cumhurbaÅŸkanı Gotabaya Rajapaksa’nın da aÄŸabeyi.
Bu istifa, ülkede büyük bir depreme neden oldu.
BBC’nin Asya editörlerinden Ayeshea Perera, yıllardır Sri Lanka’nın en güçlü isimlerinden biri olan Mahinda Rajapaksa’nın geleceÄŸi açısından istifanın “küçük düşürücü” bir adım olduÄŸunu söylüyor.
Kökenleri ülkenin güneyindeki Hambantota’daki köklü toprak sahiplerine dayanan Rajapaksa ailesi, Mahinda Rajapaksa’nın 1970’de Meclis’in en genç milletvekili olarak seçilmesi ile iç siyasette gücünü göstermeye baÅŸladı.
1980’li yıllarda hem Mahinda hem de aÄŸabeyi Chamal milletvekiliydi.
İnsan hakları ihlallerinde bulunmakla itham edildi
Mahinda, 1987-89 yılları arasında solcu bir grubun isyanına sert müdahalesi nedeniyle insan haklarını ihlal etmekle suçlandı ve BirleÅŸmiÅŸ Milletler’den (BM) krize müdahale etmesini istedi.
1994’te Maliye Bakanı olarak atandı. 10 yıl sonra baÅŸbakan olan Mahinda, 2005’te cumhurbaÅŸkanı seçildi.
Ä°ki dönem boyunca (2005-2015) Sri Lanka’nın cumhurbaÅŸkanı olarak görev yapan Mahinda’nın yönetimindeki ülkede, 2009’da ayrılıkçı Tamil Kaplanları örgütünün ayaklanması ile baÅŸlayan ve 30 yıla yakın süren iç savaÅŸ kanlı bir ÅŸekilde son buldu.
Bu zaferine karşın Mahinda, hem etnik ve dinsel azınlıklara karşı insan hakları ihlallerinde bulunmakla itham edildi, hem de yolsuzlukla suçlandı. Ancak bu iddiaları her seferinde reddetti.
Bu tartışmalara rağmen Rajapaksa ailesi Sri Lanka siyasetini tekelleştirmeye devam etti.
Savunma Bakanlığı’nda üst düzey bir role getirilen Gotabaya, iç savaşı yönetmedeki becerisi nedeniyle bazılarından övgü aldı.
Ailenin bir diğer üyesi Chamal, Tarım, Balıkçılık ve Su İşleri gibi bakanlıklarda görev yaparken, erkek kardeşlerden Basil, Maliye ve Ekonomik Kalkınma bakanlıklarında görevler yürüttü.
Mahinda’nın oÄŸlu, Spor Bakanı Namal ve bir dönem baÅŸbakanın kalem müdürü olarak görev yapan Yoshita baÅŸta olmak üzere, dört erkek kardeÅŸin baÅŸka akrabaları da çeÅŸitli devlet kurumlarında yetkilere sahip oldu.
Ancak Mahinda’nın 2015’te cumhurbaÅŸkanlığı seçimlerini kazanması büyük bir sürpriz oldu ve ailenin gücü zayıflamaya baÅŸladı.
4 yıl sonra bu defa Gotabaya cumhurbaşkanlığı görevine gelerek direksiyonu eline aldığında Rajapaksa ailesi yeniden siyasette güç kazandı.
Milliyetçi politikalarıyla bilinen Gotabaya, Nisan 2019’da Irak Åžam Ä°slam Devleti’nin (IŞİD) 250’den fazla kiÅŸinin ölümüne sebep olduÄŸu saldırılarla sarsılan ülkede, ailesinin yasama ve yürütme ile olan baÄŸlarından istifade etti.
Yolsuzluk iddiaları
Covid pandemisi sonrası yaşanan ekonomik kriz nedeniyle düzenlenen hükümet karşıtı protestolar, Rajapaksa ailesine yönelik yolsuzluk iddialarını yeniden gündeme getirdi.
Ayeshea Perera, “Çok sayıda insan Mahinda Rajapaksa’nın, ailesinin ekonomik çıkarları için ülke refahının ayaklar altına alınmasına izin verdiÄŸini düşünüyor” diye vurguluyor.
Sri Lanka sokaklarında asılan bazı afiÅŸlerde, Rajapaksa ailesine ülkenin “çalınan parasını” geri ödemesi çaÄŸrıları yapılıyor.
Rajapaksaların itibarı zayıflarken, aile içinde de bölünmeler baş gösterdi.
Nitekim geçtiğimiz ayın sonunda, destekçilerini kontrolü altına almak isteyen Mahinda ve Gotabaya kardeşler arasında bir güç savaşı başladığı yönünde haberler medyaya yansıdı.
‘Gota evine git’
Ekonomide yaÅŸanan zorluklar sonrası, daha önce Gotabaya’ya oy veren seçmenlerin birçoÄŸu, artık Gotabaya’nın lakabına atıfla ‘Gota evine git’ yazan pankartları sokaklarda taşıyarak protestolara destek veriyor.
Hükümet yanlılarının barışçıl protestolara müdahale ederek göstericilere saldırması sonrası, hükümeti protesto eden gruplar bahar ayında başbakanlık konutunu basmaya çalıştılar. Öfkeli protestocu, Rajapaksa ailesinin bazı mülklerini ateşe verdi.
Protestocular Gotabaya’nın anne ve babası için, devlet kaynaklarını kullanarak yaptırdığı iddia edilen ve yolsuzluk suçlamalarına neden olan anıtları da yaÄŸmaladı.
Kabinedeki neredeyse tüm bakanlar istifa etmiş ve çoğu milletvekili hükümete olan desteğini geri çekmiş olsa da Cumhurbaşkanı Gotabaya istifa etmeyi düşünmediğini söylüyordu.
Rajapaksa ailesi iktidar koltuğuna tutunmayı sürdürüyor ancak Sri Lanka siyasetindeki sarsılmaz konumunu korumakta giderek zorlandığı da açık.
Temmuz ayının bu ilk günlerinde ise Rajapaksa’nın konutu göstericiler tarafından ele geçirildi, Rajapaksa’nın konumu ise henüz bilinmiyor.
Kaynak: BBC Türkçe
