Twitter, Facebook gibi milyonlarca kullanıcısı olan sosyal medya ÅŸirketlerine, bir dizi yükümlülük ve yaptırım öngören yasa teklifi TBMM Genel Kurulu’nda, bazı maddelerin yürürlük tarihinin ertelenmesini ve bazı para cezalarının miktarının düşürülmesini de içeren deÄŸiÅŸikliklerle kabul edildi.
Kamuoyunda tartışma yaratan 9 maddelik sosyal medya düzenlemesi TBMM’nin TSÄ° 07.00’ye kadar süren görüşmelerinin ardından kabul edildi. Ardından da TBMM 1 Ekim’e kadar tatile girdi.
T24’ten AyÅŸe Sayın’ın haberine göre yeni düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle beraber yaÅŸanacak deÄŸiÅŸiklikler şöyle:
Hangi değişiklikler yapıldı?
Yasanın sosyal aÄŸ saÄŸlayıcıların temsilcilik bulundurma zorunluluÄŸu ve buna baÄŸlı olan yaptırımların yürürlük tarihi 3 ay ertelenirken, kiÅŸilerin içeriÄŸin yayından çıkarılması, engellenmesi baÅŸvurusuna iliÅŸkin Bilgi Teknolojileri ve Ä°letiÅŸim Kurumu’na (BTK) ilk sunacakları rapor tarihi Ocak 2021 yerine Haziran 2021’ye ertelendi.
Kabul edilen bir baÅŸka önergeyle de taraflara iliÅŸkin IP adresi, verilen hizmetin baÅŸlama ve bitiÅŸ zamanı, yararlanılan hizmetin türü, aktarılan veri miktarı ve varsa abone kimlik bilgilerini içeren “trafik bilgisi” tanımına “port bilgisi” de eklendi.
Bu düzenlemeye gerekçe olarak aynı IP adresinin, aynı zaman aralığında farklı kullanıcılara tahsis edilmesi nedeniyle, kullanıcıyı ayırt edebilmek ve böylece olası mağduriyeti önlemek gösterildi.
Düzenlemenin amacı ne?
İktidar partisi AKP, yasal düzenlemeye gerekçe olarak, internet kullanıcılarının kişisel başvurularında veya kamu kurumlarının bildirimlerinde yaşanan zorlukların aşılması için sosyal ağ sağlayıcılarla muhataplık ilişkisi kurulmasını gösteriyor.
Muhalefet partileri ise bu düzenlemeyi, sosyal medyaya yeni bir sansür amacı taşıdığını ve düşünce özgürlüğünün önüne yeni engel olarak görüyor.
‘Sosyal aÄŸ’ ne demek, kimler kapsama giriyor?
“Ä°nternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla Ä°ÅŸlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Yasa’da deÄŸiÅŸiklik yapılıyor ve yasaya “sosyal aÄŸ saÄŸlayıcı” adı altında yeni tanım ekleniyor.
Buna göre, kullanıcıların internet ortamında sosyal etkileşim amacıyla metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkan sağlayan gerçek veya tüzel kişiler, sosyal ağ sağlayıcı olarak tanımlanıyor.
Günlük yaÅŸamda “sosyal medya” olarak adlandırılan, Twitter, Facebook, Instagram, Tiktok, YouTube, WhatsApp gibi sosyal medya kuruluÅŸları bu kapsama giriyor.
Bildirimler nasıl, nereye yapılacak?
İdari para cezaları, muhatabın yurt dışında bulunması halinde BTK tarafından doğrudan doğruya muhataba, internet sayfalarındaki iletişim araçları, alan adı, IP adresi ve benzeri kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden elektronik posta veya diğer iletişim araçlarıyla da bildirilebilecek.
İçerik çıkarma, erişim engellemesi hangi durumlarda, nasıl uygulanacak?
Bireyler, özel yaşamın gizliliğinin ihlali, hakaret, nefret suçu, iftira gibi kişilik haklarına yönelik saldırılar nedeniyle, sosyal ağ sağlayıcılara başvurarak, sadece mağduriyetin engellenmesine dönük içeriğin kaldırılmasını veya erişimin engellenmesini isteyebilecek.
Sosyal ağ sağlayıcı 48 saat içinde bu başvurulara olumlu ya da olumsuz yanıt vermek zorunda olacak, olumsuz yanıt verilmesi halinde gerekçelerini belirtmek durumunda olacak.
Unutulma hakkı ne anlama geliyor, nasıl uygulanacak?
Düzenlemeyle kiÅŸilik haklarına saldırı, iftira, hakaret gibi nedenlerle içeriÄŸin engellenmesi veya çıkarılmasının yanı sıra “unutulma hakkı” da kullanılabilecek.
Bu durumda kiÅŸilerin isminin geçtiÄŸi ve “kiÅŸilik haklarına saldırı” olarak nitelendirdiÄŸi paylaşımlar, Google gibi arama motorlarında görünmeyecek, yani tümüyle silinecek.
Temsilci bulundurma zorunluluÄŸu ne zaman baÅŸlayacak?
Türkiye’den günlük eriÅŸimi 1 milyondan fazla olan Facebook, Twitter, Instagram gibi yurt dışı kaynaklı sosyal aÄŸ saÄŸlayıcı, en az bir kiÅŸiyi Türkiye’de temsilci olarak belirleyecek.
Bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer verilecek.
Sosyal aÄŸ saÄŸlayıcı bu kiÅŸinin kimlik ve iletiÅŸim bilgilerini BTK’ya bildirecek.
Temsilcinin gerçek kiÅŸi olması halinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması zorunlu olacak. Bu maddenin uygulaması, yani temsilci bulundurma zorunluluÄŸu 1 Ekim’den itibaren baÅŸlayacak.
Temsilci bulundurmamanın yaptırımı ne olacak, nasıl uygulanacak?
Temsilci bulundurma ve bildirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal aÄŸlara, para cezası, reklam yasağından, internet hızının yüzde 90’a kadar daraltılmasıyla, “fiilen” eriÅŸilmesini engellemeye kadar kademeli yaptırımlar uygulanacak.
Buna göre temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcısına, BTK tarafından bildirimde bulunulacak. Bildirimden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde sosyal ağ sağlayıcıya BTK tarafından, önce 10 milyon lira idari para cezası verilecek.
Verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde, 30 milyon lira daha idari para cezası verilecek.
Ä°kinci kez verilen idari para cezasının tebliÄŸinden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde ise Türkiye’deki gerçek ve tüzel kiÅŸilerin sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarına reklam vermesi yasaklanacak.
İnternet hızı düşürme kararı nasıl verilecek?
Reklam yasağı kararının verildiÄŸi tarihten itibaren 3 ay içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde ise BTK, sosyal aÄŸ saÄŸlayıcısının internet trafiÄŸi bant geniÅŸliÄŸini önce yüzde 50 daraltacak, yani internet hızını düşürecek. Ancak 30 gün içinde yine temsilci atanmazsa, BTK, internet hızını yüzde 90’a kadar düşürme talebiyle, yasayla yetkili kılınan sulh ceza hakimliÄŸine baÅŸvurmak zorunda.
Hakim bu baÅŸvuru üzerine, yüzde 50’den az, yüzde 90’dan fazla olmayacak ÅŸekilde internet hızını düşürme kararı verebilecek. Kararın gereÄŸi, 4 saat içinde eriÅŸim saÄŸlayıcıları tarafından yerine getirilecek.
Cezalar nasıl kaldırılacak?
Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi halinde, verilen idari para cezalarının dörtte biri tahsil edilecek, reklam yasağı kaldırılacak ve hakim kararları kendiliğinden hükümsüz kalacak.
İnternet trafiği bant genişliğine yapılan müdahalenin sona erdirilmesi için erişim sağlayıcılara, BTK tarafından bildirimde bulunulacak.
Yasada, temsilci bulundurma zorunluluÄŸuna iliÅŸkin yürürlük maddesi Ekim ayına ertelendiÄŸi için bu yaptırımlar da 1 Ekim’den itibaren uygulamaya konulacak.
Verilerin Türkiye’de depolanması zorunlu mu?
Yasanın tartışmaları maddelerinden birisi de, “Türkiye’den eriÅŸimi günlük 1 milyondan fazla olan yurtiçi veya yurt dışı kaynaklı sosyal aÄŸ saÄŸlayıcıların Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri alır” hükmü. Ancak bu tedbirlerin ne olacağı yasada net olarak belirtilmediÄŸi gibi, verilerin getirilmemesi halinde herhangi bir yaptırım öngörülmüyor.
Sosyal ağ sağlayıcılarına rapor zorunluluğu nedir, ilk rapor ne zaman verilecek?
Yasa, sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarına, özel yaÅŸamın gizliliÄŸini ihlal dahil, sakıncalı içeriÄŸin çıkarılması veya eriÅŸimin engellenmesi baÅŸvurularına iliÅŸkin, 6 ayda bir istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren raporları 6 ayda bir BTK’ya bildirme ve sitelerinde yayınlama zorunluluÄŸu getiriyor.
Yasa gereÄŸi aÄŸ saÄŸlayıcılar ilk raporu Haziran 2021’de BTK’ya bildirecek.
Para cezası kim tarafından nasıl uygulanacak?
Mevcut yasada yer alan yer sağlayıcılara dönük para cezaları artırıldı. Bu kapsamda aynı zamanda birer yer sağlayıcı olan sosyal medya kuruluşlarına, yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmamaları halinde, BTK Başkanı tarafından 100 bin liradan 1 milyon liraya kadar para para cezası verilecek.
BTK Başkanı tarafından, içeriğin yayından kaldırılması, erişimin engellenmesi, özel yaşamın ihlali nedeniyle erişimin engellenmesi yükümlülüğü başvurusunu 48 saatte yanıt vermeyen sosyal ağlara, 5 milyon lira, içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararlarını uygulamaması halinde ise 10 milyon lira idari para cezası verilecek.
Söz konusu idari para cezasını gerektiren ihlallerin bir yıl içinde her tekrarında, bir kat artırılacak.
