New York Times’da yer alan habere göre; 3 bin Êzidî hala kayıpken, bazı aileler kaçırılan çocuklarının yerlerini biliyor. Bazı Êzidîler ise zorla tutulurken, ailelerden fidye isteniyor.
Abbas Hüseyin’in geç oğlu tarafından gönderilen sesli mesaj oldukça üzücüydü. Irak’ta yaşayan Êzidî halkının bir üyesi olan bu genç IŞİD tarafından 7 yıl önce kaçırıldı. Mesajında annesini sorun bu genç neden babasının yıllardır kendisiyle irtibata geçmediğini merak ediyordu. Geçen yaz işsiz olan babasına gönderdiği mesajlarda kaçırılan genç mesaj yazamayacağını çünkü kendisini kaçıranların talep ettikleri fidyeyi alamadığını ve daha fazla mesaja izin vermediklerini söylüyordu.
Hala bir çocuk sesine sahip olan geç mesajında şunları söylemişti: Baba eğer paranız yoksa beni haberdar edin. Çalışıp, para biriktireceğim. Paraları sizinle konuşmama izin vermesi için beni kaçıran kişiye vereceğim. Baba Abbas Hüseyin 1 yıldan fazladır oğlu ve 5 başka akrabasının Suriye’nin kuzeyinde Türkiye’nin kontrol ettiği bölgelerde geçmişte IŞİD için savaşan kişiler tarafından zorla tutulduklarını biliyor. Bu kişiler şimdilerde Türkiye destekli silahlı gruplar için savaşıyorlar.
Fakat yerleri belli bu kaçırılan Êzidîler erişilemez durumdalar. IŞİD’in Suriye ve Irak’a saldırdığı dönemden beri yaklaşık 3 bin Êzidî hala kayıp.
Kayıp olan Êzidîlerin ciddi bir kısmının öldüğü düşünülürken, geriye kalanların Türkiye’de ya da Suriye’de esaret altında tutulduğu düşünülüyor. Bazı aileler kaçırılan yakınlarının nerde tutulduğunu bilirken, onları kaçıranlarla bile iletişime geçebiliyorlar. Hükümetin maddi desteği ve özel yardımların yanı sıra kayıp Êzidîleri bulmaya dönük ilgi zaman içerisinde oldukça azaldı.
Kayıp olan Êzidîlerin ciddi bir kısmının öldüğü düşünülürken, geriye kalanların Türkiye’de ya da Suriye’de esaret altında tutulduğu düşünülüyor. Bazı aileler kaçırılan yakınlarının nerde tutulduğunu bilirken, onları kaçıranlarla bile iletişime geçebiliyorlar. Hükümetin maddi desteği ve özel yardımların yanı sıra kayıp Êzidîleri bulmaya dönük ilgi zaman içerisinde oldukça azaldı.
IŞİD 2014 yılında Irak’ın 3’te birini ve Suriye’nin büyük bir kısmını ele geçirerek halifelik ilan etmişti. Irak’ın kuzeyinde bulunan ve Êzidîlerin toprağı olan Sincar’â saldıran IŞİD bölgeyi kontrol altına alarak, bu köklü halka dönük soykırım uygulamaya başladı. 3 binden fazla kişi katledilirken, IŞİD çoğu kadın ve kız çocuğu olan 6 bin Êzidî’yi de köleleştirmek için kaçırdı.
Kaçırılan Êzidîlerden yarısı ya kaçmayı başardı ya da kurtarıldı. Fakat Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne göre hala 3 bin Êzidî kayıp. Kaçırlan bazı Êzidîlerin kamplarda kalan ya da saklanan IŞİD üyeleriyle birlikte yaşadıkları düşünülürken, geri kalanların Suriye’da ya da Türkiye’de diğer silahlı gruplar tarafından zorla tutulduğuna inanılıyor.
Kaçırılan bazı çocuklar Êzidî olduklarını bile unuttular.
Güvenliği için oğlunun ismini açıklamayan Abbas Hüseyin, oğlunun zorla günlük 1 dolar karşılığında inşaatta çalıştırıldığını söylüyor.
Hüseyin, IŞİD üyelerinin oğlu için 9 bin dolar istediğini söyleyerek, onu geri nasıl eve getireceğini bilmediğini anlatıyor.
2020 yılının yazında ilk kez oğluyla irtibat kuran Hüseyin o zamandan beri kaçırılan akrabaları için IŞİD üyelerine ayrı ayrı olmak üzere 600 dolar ve 1200 dolar ödedi. Fakat bu para oğlu ve kaçırılan 5 diğer aile üyesinin özgürlüğü için yeterli değildi.
Oğlunu kaçıran IŞİD üyesinin kendisiyle en son geçen hafta irtibata geçtiğini belirten Hüseyin, ‘Bir hafta önce Facebook üzerinden oğlumu ve akrabalarımızı zorla tutan kişiyle konuştum. Bu kişi bana onlarla konuşabilmem için her seferinde 300 dolar ödemem gerektiğini söyledi. Ben de bu parayı ödeyemeyeceğimi söyledim’ dedi.
Kürdistan bölgesinde yaşadıkları kampta yangın çıkması nedeniyle Sincar Dağı’nda daha küçük bir kampa taşınmak zorunda kalan Abbas Hüseyin ve ailesi hayatta kalmak için yardım kuruluşlarına bel bağlamış durumdalar.
“Ailemden geriye kalanların yanmasını istemedim” diyen Hüseyin 2014 yılında 3 oğlunun IŞİD tarafından kaçırıldığını ve çocuk yaştaki oğlunun 5 akrabasının para verilerek kurtarıldığını açıklıyor. Önce Suriye ardından Türkiye’ye götürülen akrabaları için 30 bin dolar ödediklerini söyleyen Abbas Hüseyin, Irak-Türkiye sınırında çocuklarını teslim aldıklarını sözlerine ekliyor.
2015 ve 2020 yılları arasında çocuklarından hiçbir haber alamayan Hüseyin, yıllar sonra en büyük oğlunun 2017’de hava saldırısı sırasında Rakka’da bir medresede öldüğünü öğrenmiş. Hüseyin’in en büyük oğlu öldüğünde 13 yaşındaydı.
2014 ve 2019 yılları arasında yaklaşık 400 Êzidî’yi kurtarmayı başaran Abdullah Shrim, aynı zamanda Abbas Hüseyin’in çocuklarını kaçıran eski IŞİD üyeleriyle de irtibatta.
Şengal’in Balcısı kitabına konu olan Shrim, 2014 yılından önce Suriye’de bal ticareti yaptığını söylüyor. Bu yolla ülkedeki bağlantılarını kullanarak, kaçırılan Êzidîleri kurtarmak için bir ağ oluşturan Shrim’in, Êzidî kırımının ardından 56 akrabası kaçırılmış.
2014 yılından beri faaliyet yürüten Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne bağlan olan bir ofis Êzidîleri geri getirmek için çalışmalar yürüttü. Fakat şimdilerde derin bir yoksulluk içinde kamplarda ya da yıkık evlerde yaşayan aileler çocuklarını kurtaracak parayı bulamıyorlar.
Êzidîler resmiyette Irak vatandaşı olmasına rağmen, Bağdat hükümeti kurtarma girişimlerine asla katılmazken, herhangi bir yardımda da bulunmadı.
Elinde bir harita bulunan Shrim, mühendis oğlu tarafından çizilen bir şemayla kaçırılan Êzidî çocukların ve kadınların yerlerini işaretliyor. Bir Amerikan yardım kuruluşu, hayatta kalan Ezidileri aramasına yardımcı olması için ona Suriye şehirlerinin ayrıntılı haritalarını verirken, Shrim, 5 yıl boyuca Kürdistan bölgesel hükümetinden gelen fonlar, özel bağışlar ve Êzidî halkından gelen parasıyla kaçırılan çocuk ve kadınları kurtarmak için mücadele verdi. Ayrıca Suriye sınırına geçmesi yaklaşık bir saat süren Shrim’e ve Ezidilere genellikle geçiş izni verilmiyor.
En önemli şeyin para olmadığını söyleyen Shrim, ‘Irak hükümeti, kamplara ve başka alanlara bakmamız için Suriye’ye geçmemize izin vermeli. Ayrıca Irak’taki kamplara da bakmak zorundayız’ diyor.
Irak hükümeti, IŞİD savaşçılarının ailelerinin tutulduğu ve sıkı bir şekilde kontrol edilen kamplarda esir Ezidileri bulmaya yönelik sistematik bir çalışma yürütmedi…
Binlerce Êzidî hala kayıpken, daha geniş bir destek olmadan onları bulmak oldukça zor.
New York Times / Jane Arraf ve Sangar Khaleel
Çeviri: Mehmet İnanç