Ä°ngiltere’de milletvekilleri, sığınmacıları Ruanda’ya gönderme planını canlandırmak için geçtiÄŸimiz haftalarda hazırlanan acil durum yasa teklifinin lehine oy kullandı.
Yasa teklifi Avam Kamarası’ndaki ilk oylamayı 44 farkla geçti. Ancak yasanın yeni yılda yeniden gündeme alınması ve üzerinde tekrar oylama yapılması bekleniyor.
Ä°ngiltere’de Yüksek Mahkeme, Kasım’da hükümetin sığınmacıları Ruanda’ya göndermek için hazırladığı ilk planın yasalara aykırı olduÄŸuna hükmetmiÅŸti.
Yüksek Mahkeme aynı kararda, Ruanda’nın “sığınmacıların güvenliÄŸine dair verdiÄŸi vaatlerin bir kısmını yerine getirmeyen, imzaladığı anlaÅŸmalara riayet etmeyen bir ülke izlenimi verdiÄŸini kaydetmiÅŸti.
Buna karşılık hükümet, Ruanda ile iltica sürecini güçlendirmek için Ruanda devleti ile yeni bir anlaÅŸma imzaladı ve bu ülkenin “güvenli” olduÄŸunu ilan ettiÄŸi yeni bir yasa teklifi hazırladı.
Hükümet, yeni yasanın göçmenleri botlarla ülkeye yasa dışı giriş yapmaktan caydırmak için tasarlandığını açıklıyor.
Başbakan Rishi Sunak, sığınma başvurusu yapanların Ruanda’ya gönderilmesini ve başvurularının bu ülkede değerlendirilmesini amaçlıyor.
Ancak oylama öncesinde Muhafazakar Parti milletvekilleri arasında yasanın içeriği konusunda anlaşmazlıklar yaşandı. Bazı milletvekilleri tasarıya karşı oy kullanacaklarını söyledi.
Muhafazakar Parti’de sola daha yakın konumlanan milletvekilleri yasanın bu haliyle kabul edilebileceÄŸini ancak kesinlikle ötesine gitmemesi gerektiÄŸini söylerken partinin sağındaki vekiller yasanın yetersiz olduÄŸunu savundu ve Ä°ngiltere’nin Avrupa Ä°nsan Hakları SözleÅŸmesi’nden çıkmasını önerdi.
Oylamada toplamda 350 Muhafazakar Parti milletvekilinden 313’ü tasarının lehine oy kullanırken 37’si çekimser kaldı. Karşı oy kullanan olmadı.
Muhalefette ise tasarıya karşı oy kullanan sayısı 270, çekimser kalan sayısı ise 21 oldu.
Bu oylama, Rishi Sunak için mecliste kendisine destek olduğunu ispatlamak için bir fırsat olarak değerlendiriliyordu. Oylamayı kaybetmesi durumunda partisi içinde bir isyan yaşanabilir ve başbakanın istifası talep edilebilirdi.
Yüksek Mahkeme neden ilk Ruanda planını engellemişti?
İngiltere Başbakanı Rishi Sunak bir süredir Manş Denizi’nden botlarla ülkeye yasa dışı giriş yapanların sayısını azaltmayı hedefliyordu.
Sunak, Ruanda planının ilk aşamasında sığınma başvurusu yapanların Ruanda’ya gönderilmesini ve başvurularının bu ülkede değerlendirilmesini planlıyordu.
Bu yöndeki giriÅŸimleri, sığınmacıların bulunduÄŸu bir uçak Ruanda’ya doÄŸru havalanmak üzereyken, Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi’nin (AÄ°HM) “Buna karşı açılan davalar sonlanana kadar kimse gönderilmemeli” kararıyla boÅŸa düşmüştü.
Ardından Ä°ngiltere Yüksek Mahkemesi Kasım’da oybirliÄŸiyle Ruanda planının hukuka aykırı olduÄŸuna hükmetmiÅŸti.
Mahkeme, Ruanda’ya gönderilecek sığınmacıların kendi ülkelerine geri gönderilme riski altında olacağını söylemiÅŸti. Bu da Ä°ngiltere’nin taraf olduÄŸu, iÅŸkence ve insanlık dışı muameleyi yasaklayan Avrupa Ä°nsan Hakları SözleÅŸmesi’nin ihlali anlamına geliyordu.
Kararda ayrıca Ruanda’nın kötü insan hakları sicili ve geçmiÅŸte mültecilere yönelik muamelesine iliÅŸkin endiÅŸelere de yer verildi.
BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) Mülteciler Yüksek KomiserliÄŸi (UNHCR), mahkemeye verdiÄŸi bilgide Ruanda’nın 2020-2022 yılları arasında Afganistan, Yemen ve Suriye’den gelen kiÅŸilerin sığınma taleplerinin tamamını geri çevirdiÄŸini söyledi.
Ruanda hükümeti ise mahkeme kararını reddetti ve, “Ä°nsani sorumluluklarımızı ciddiye alıyoruz ve bunları yerine getirmeye devam edeceÄŸiz” dedi.
Yeni teklif neleri içeriyor?
Ä°ngiltere hükümeti, milletvekilleri tarafından onaylanması gereken yeni yasa teklifinin Ruanda’nın güvenli bir ülke olduÄŸunu açıkça ortaya koyduÄŸunu öne sürüyor.
Hükümet, Ä°ngiliz yargıç ve mahkemelerinin Ä°ngiltere Ä°nsan Hakları Yasası’nın bazı bölümlerini göz ardı etmelerini istiyor.
Yeni yasa tasarına göre sığınmacılar, kiÅŸisel durumlarına baÄŸlı olarak Ruanda’ya gönderilmelerine itiraz edebilecek.
Ancak bakanlar bireysel davalar sürerken AÄ°HM’in Ruanda’ya gönderilecek uçakları engelleme yönündeki emirlerini görmezden gelebilecek.
Bazı Muhafazakar Partili siyasetçiler yasanın mahkemeler tarafından tekrar engellenme riski olduğunu düşünüyor. Diğerleri ise yasanın uluslararası hukuka aykırı olduğunu belirtiyor.
Ruanda ile yapılan yeni anlaşma neleri içeriyor?
Ä°ngiltere 5 Aralık’ta Ruanda ile yeni bir göç anlaÅŸması imzaladı.
İçiÅŸleri Bakanı James Cleverley, bu anlaÅŸmanın sığınma talebinde bulunmak üzere Ruanda’ya gönderilen herhangi bir kiÅŸinin geri gönderilme riski altında olmayacağını garanti altına aldığını iddia etti.
Anlaşmanın diğer bölümlerinde ise şunlar yer aldı:
- Ruanda’nın yükümlülüklerine uymasını saÄŸlamak için yeni bir bağımsız izleme komitesinin oluÅŸturulması
- Ä°ngiltere’nin, Ä°ngiliz ve Ä°ngiliz Milletler TopluluÄŸu yargıçlarının yeni bir temyiz sürecine baÅŸkanlık etmeleri için ödeme yapması
- Ä°ngiltere’nin ayrıca Ruanda’ya yerleÅŸtirilen kiÅŸilerin konaklama ve yaÅŸam masraflarını beÅŸ yıla kadar ödemesi
