Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, hakkında Anayasa Mahkemesi (AYM) önündeki süreç sonuçlanıncaya kadar Selahattin DemirtaÅŸ için “tutukluluk dışı her türlü önlemin deÄŸerlendirilmesini” isteyen bir ara karar aldı. Karar, Bakanlar Komitesinin bu hafta Strasbourg’da düzenlenen AÄ°HM kararları gündemli toplantısında alındı.
Komitenin kararında, DemirtaÅŸ hakkında AÄ°HM tarafından 22 Aralık 2020 tarihinde açıklanan hak ihlali kararının yerine getirilmediÄŸi bir kez daha tekrarlandı. DemirtaÅŸ’ın mevcut tutukluluk hali konusunda 7 Kasım 2019 tarihinde AYM’ye yaptığı bireysel baÅŸvurunun, AÄ°HM kararına raÄŸmen hâlâ sonuçlanmamış olması da “esef verici” olarak tanımlandı.
Ankara’ya çaÄŸrı: Karar en kısa sürede açıklanmalı
Kararda Ankara’dan, “AYM’nin AÄ°HM kararı temelinde DemirtaÅŸ’ın tutukluluk hali konusunda en kısa sürede karar açıklaması için her türlü önlemi alması” istendi. DemirtaÅŸ’ın derhal serbest bırakılmasını saÄŸlamak için “AYM önündeki süreç sonlanıncaya kadar tutukluluk dışı diÄŸer önlemlerin deÄŸerlendirilmesi” çaÄŸrısında bulunuldu. Avrupa Konseyi kulislerinde bu önlemlerin “DemirtaÅŸ için ev hapsi, elektronik kelepçe ya da adli kontrol ÅŸartıyla serbest bırakılma” gibi formüller olabileceÄŸi konuÅŸuluyor.
AÄ°HM, DemirtaÅŸ’ın tutuklu olmasının “çoÄŸulculuÄŸu bastırma ve demokratik toplum kavramının özünde yer alan siyasi tartışma özgürlüğünü sınırlama yönünde ağır basan bir amaç izlediÄŸinin her türlü makul şüphenin ötesinde tespit edildiÄŸi” sonucuna varmış ve Avrupa Ä°nsan Hakları SözleÅŸmesinin “haklara getirilen kısıtlamaların sınırlandırılması”yla ilgili 18’inci maddesinin ihlaline hükmetmiÅŸti. Mahkeme, Demirtaş’ın tutukluluk halinin devamının, uÄŸradığı hak ihlalini sürdüreceÄŸini, bunun da Türkiye’nin AÄ°HM kararlarına uyma yükümlülüğünü ihlal edeceÄŸini belirtip, “derhal sebest bırakılmasını” kararlaÅŸtırmıştı.
Ankara’nın tutumu
Ankara, Bakanlar Komitesine ilettiÄŸi görüşlerde, DemirtaÅŸ hakkındaki 20 Eylül 2019 tarihli tutukluluk kararının AÄ°HM’nin 22 Aralık 2020 kararı kapsamında girmediÄŸi ve DemirtaÅŸ’ın bu tutuklama kararıyla ilgili olarak AÄ°HM’ye yeni bir baÅŸvuruda bulunduÄŸu tezleriyle savunma yaptı. Türk hükümeti Bakanlar Komitesinden “DemirtaÅŸ’la ilgili AYM ve AÄ°HM kararlarını beklemesini” de istedi.
DemirtaÅŸ’ın avukatları ise toplantı öncesi Komiteden, DemirtaÅŸ’la ilgili AÄ°HM kararının yerine getirilmemiÅŸ olması nedeniyle, Osman Kavala davasında olduÄŸu gibi Ankara’ya karşı “ihlal prosedürü” baÅŸlatılabileceÄŸi mesajını vermesi, DemirtaÅŸ davasının Bakanlar Komitesinin her toplantısında gündeme alınmasını, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri ve üyesi devletlerin konuyu Ankara ile diplomatik görüşmelerde gündeme getirmelerini ve Türkiye DışiÅŸleri Bakanına konu hakkında bir mektup yazılmasını talep etti.
Osman Kavala da görüşüldü
Bakanlar Komitesi, DemirtaÅŸ kararına ek olarak Osman Kavala dosyasını da görüştü. Toplantı sonunda Kavala’nın AÄ°HM kararına raÄŸmen hâlâ tutuklu olmasını bir kez daha eleÅŸtiren Komite, yargı organlarının “Kavala’nın tutukluluk halini sonlandırarak, kendisine yönelik cezai suçlamaların olumsuz sonuçlarını ortadan kaldırabileceÄŸini” not etti.
Kararda, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) Türkiye raportörlerinin geçtiÄŸimiz haftalarda Kavala’yı cezaevinde ziyaret etmelerinin “ilgiyle not edildiÄŸi” belirtildi. Buna karşılık, AÄ°HM kararlarının uygulanışında denetim yetkisine sahip yegâne organın Bakanlar Komitesi olduÄŸuna vurguda bulunuldu. Bu kapsamda Ankara’ya, Kavala dosyası için Komite bünyesinde büyükelçiler düzeyinde oluÅŸturulmuÅŸ “Temas Grubu” ile gecikmeksizin daha sıkı diyalog yürütmesi çaÄŸrısında bulunuldu.
Kavala’yı ziyaret eden raportör DW Türkçe’ye konuÅŸtu
Öte yandan, Silivri Cezaevi’nde Osman Kavala ile görüşen AKPM Türkiye raportörü Ä°ngiliz parlamenter John Howell, ziyareti DW Türkçe’ye deÄŸerlendirdi.
AÄ°HM kararları gereÄŸi Kavala’nın serbest bırakılması gerektiÄŸini belirten Howell, “AÄ°HM bu yönde iki karar aldı. Bunun tartışılacak bir yanı yok. Ya evet ya hayır. Ancak Türk makamlarının bizlerin Sayın Kavala’yı ziyaretimize izin vermelerini çok olumlu bir sinyal olarak görüyoruz. Bu konuda aramızda gelecekteki müzakereler için bir temele sahip olmamız açısından iyi bir iÅŸaret” dedi.
Kavala ile sıcak bir ortamda görüştüklerini anlatan Howell, “Yaklaşık 1,5 saat kadar görüştük, yeterince uzun bir süredir. Ãœstünde kendi giysileri vardı. Çok sakindi. Kendimi en sevdiÄŸim amcamla çay içiyormuÅŸ gibi hissettim. Böyle bir ortam hakimdi görüşmeye. Hiç unutulmaması gereken unsur, bu kiÅŸinin 5,5 yıldır geçici tutukluluk koÅŸulunda olmasıdır. Buna raÄŸmen kendisinde hiçbir kin duygusu, hınç iÅŸareti gözlemlemedim. Çok kuvvetli bir karaktere sahip. Fiziksel planda durumunun iyi olduÄŸunu gördük. Kendisine cezaevinde güvenlik konusunda sorular yönelttik. Ä°yi olduÄŸunu söyledi. Kendisini orada güvende hissedip hissetmediÄŸini sorduk. Güvende olduÄŸunu söyledi. Tutukluluk koÅŸulları ve güvenliÄŸi konularında olumlu yanıtlar aldık” ÅŸeklinde konuÅŸtu.
“Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nden çıkarılmasını istemiyor”
Kavala ile Bakanlar Komitesi sürecini de görüştüklerini belirten Howell, “Osman Kavala Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nden çıkarılmasını kesinlikle istemiyor. Bizlerin de kullandığımız ‘Türkiye’nin dostları’ ifadesini kullanıyor. Hepimiz burada Türkiye’nin dostlarıyız. Gelecekte Türkiye için her ÅŸeyin en iyisini diliyoruz. Buna, Batı denetimi karşısında saÄŸlam kalabilecek bir insan hakları yaklaşımı da dahil. Kendisi de bundan yana. Türkiye ile bu sorunun çözümlenmesini istiyor. Elbette serbest bırakılmayı arzuluyor. Ancak diÄŸer tutukluları da düşünerek büyük resme baktığına inanıyorum” ifadelerini kullandı.
Seçim sonuçları merakla bekleniyor
Bakanlar Komitesi bu hafta aldığı kararlarla DemirtaÅŸ ve Kavala dosyalarında Ankara ile diyaloÄŸu ön plana çıkarmış olduÄŸu mesajı verdi. Strasbourg kulislerinde Avrupa devletlerinin bu iki dosyada somut adım atmadan önce Türkiye’deki seçim sonuçlarını bekleme eÄŸiliminde oldukları yorumları da yapılıyor.
Komite Demirtaş ve Kavala dosyalarını haziran ayında yeniden görüşecek.
Kaynak: DW Türkçe
