2023 Nobel Barış Ödülü, kadın hakları için verdiği mücadele nedeniyle tutuklu İranlı Narges Muhammedi’ye verildi.
İranlı Narges Muhammedi 2023 Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü. Tutuklu Muhammedi, İran İnsan Hakları Merkezi’nin başkan yardımcısı. Kadın hakları için ve ölüm cezasına karşı kampanya yürüttüğü için tutuklandı.
Nobel Komitesi’nin Oslo’da duyurduğu gibi, kendisi “İran’da kadınlara uygulanan baskıya karşı mücadelesi ve herkes için insan hakları ve özgürlüklerine olan bağlılığı nedeniyle” onurlandırıldı.
BREAKING NEWS
The Norwegian Nobel Committee has decided to award the 2023 #NobelPeacePrize to Narges Mohammadi for her fight against the oppression of women in Iran and her fight to promote human rights and freedom for all.#NobelPrize pic.twitter.com/2fyzoYkHyf— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 6, 2023
On bir milyon İsveç kronu değerindeki ödül, kurucu Alfred Nobel’in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık’ta Oslo’da verilecek.
Muhammedi, “devlet karşıtı propaganda” yaptığı söylendiği için uzun hapis cezasını çekiyor.
51 yaşındaki kadın, İran’da Jina Mahsa Amini’nin vahşice öldürülmesinin ardından alevlenen kadın hakları hareketinin ardından hapishanede de protesto gösterisi yaptı. 2022’nin sonlarında, İran’ın iktidar aygıtına karşı ülke çapındaki ayaklanmalar sırasında, bir rapor, Muhammedi’nin cezaevinde işkenceye maruz kaldığını da ortaya çıkardı.
NARGES MUHAMMEDİ KİMDİR?
İran’da aktivist kimliğiyle ön plana çıkan İnsan Hakları Savunucuları Merkezi Başkan Yardımcısı Narges Muhammedi, Nobel Barış Ödülü sahibi Şirin Ebadi ile kadın haklarıyla ilgili gerçekleştirdiği çalışmalarıyla tanınıyor.
Muhammedi, “ulusal güvenliğe karşı eylemde bulunmak ve rejime karşı propaganda” gibi suçlamalarla ilk olarak Eylül 2011’de 6 yıl hapse mahkum edilmişti.
“Rejime karşı propaganda” ve “yetkililere karşı iftira” ile suçlanan Muhammedi, İran’da toplamda 31 yıl hapis ve 154 kırbaç cezasına çarptırılmıştı. Muhammedi, cezaevinde de ciddi sağlık sorunları geçirmişti.
Halen cezaevinde bulunan Muhammedi, özellikle son aylarda İran’daki cezaevleri ve gözaltı merkezlerinin durumu ile mahkum ve tutuklulara yönelik şiddete ilişkin cezaevinden çok sayıda mektup göndermiş ve bu mektuplar, BBC gibi uluslararası medya kuruluşlarında yayımlanmıştı.
2022’DE NOBEL ÖDÜLÜNÜ İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARI KAZANMIŞTI
2022 Nobel Barış Ödülü’nü, Belarus’tan insan hakları savunucusu Ales Bialiatski ile Rusya ve Ukrayna’dan insan hakları örgütleri Memorial ve Center for Civil Liberties kazanmıştı.
Ödülün, Bialiatski ve iki örgüte, hümanist değerler, anti-militarizm ve hukuk ilkeleri lehine gösterdikleri tutarlı çabalar için verildiği bildirilmişti.
2021 Nobel Barış Ödülü’nü, Filipinler ve Rusya’da ifade özgürlüğü için mücadele eden gazeteciler Maria Ressa ve Dmitry Muratov kazanırken, 2020’de ödülün sahibi Dünya Gıda Programı, 2019’da Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed olmuştu.
Nobel Barış Ödülü’nün geçmiş yıllardaki kazananları arasında eski ABD Başkanı Barack Obama, Filistinli lider Yasir Arafat, Myanmar’ın devrik lideri Aung San Suu Çii, eski ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger yer alıyor.
Ödül, ilk defa 1901’de Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nin kuruluşuna katkılarından dolayı Frederic Passy ile birinci Evrensel Barış Kongresi’nin organizatörlerinden Henry Dunant’a verilmişti.
Pakistanlı aktivist Malala Yusufzay, 17 yaşındayken ödüle layık görülerek “Nobel Barış Ödülü’nü kazanan en genç kişi” olmuştu.
NOBEL ÖDÜLÜ
İsveçli Alfred Nobel’in vasiyeti üzerine ölümünden sonra 9 Haziran 1900’de kurulan Nobel Vakfının insanlığa hizmette bulunanlara verdiği ödüller, dünyada en saygın ödüller olarak kabul ediliyor.
Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp olmak üzere 5 ayrı dalda en başarılı kabul edilen kişiler veya kuruluşlara veriliyor.
Bunlara ek Nobel Ekonomi Ödülü, 1968’de İsveç Merkez Bankasının Alfred Nobel’in anısına ekonomi dalında da ödül verilmesini kararlaştırmasıyla ilk kez 1969’da takdim edildi.
Nobel Ödülleri, her yıl, Alfred Nobel’in öldüğü 10 Aralık’ta düzenlenen törenle sahiplerine teslim ediliyor.
Ödüllerin, 1901’deki başlangıcından bu yana verilmediği bazı yıllar da oldu. Toplamda 49 defa yapılan ödül iptallerinin çoğu Birinci ve İkinci Dünya savaşları sırasında gerçekleşti.
