AraÅŸtırmacılar 14. yüzyılda Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’da milyonlarca kiÅŸinin ölümüne yol açan vebanın kökenini sonunda tespit etti.
İnsanlık tarihinin en büyük felaketlerinden birine yol açan, şehirlerde ve toplumlarda hala izlerinin devam ettiği vebanın nasıl ortaya çıktığı daha önce yıllarca süren araştırmalara rağmen bulunamamıştı.
Ancak Ä°skoçya’daki Stirling Ãœniversitesi ile Almanya’daki Tubingen Ãœniversitesi ve Max Plank Enstitüsü’nden bir araÅŸtırma ekibinin yaptığı çalışmaya göre, veba 1330’lu yıllarda Orta Asya’da, Kırgızistan’da ortaya çıktı.
Ekip Kırgızistan’daki Issık Göl yakınlarındaki mezarlıktaki diÅŸlerden alınan örnekleri analiz etti. 1338 ve 1339 yıllarına ait mezarlığın keÅŸfedilmesinin ardından bu bölgede araÅŸtırmalar baÅŸlamıştı.
Tubingen Ãœniversitesi’nden araÅŸtırmacı Dr. Maria Spyrou, yedi iskeletten DNA örneklerinin incelendiÄŸini söyledi.
AraÅŸtırma ekibinden Ä°skoçya’daki Stirling Ãœniversitesi bilim insanı Philip Slavin, çalışmanın bu salgının kökenine iliÅŸkin asırlık tartışmalara son noktayı koyduÄŸunu belirtti.
Dişlerin analiz edilmesinin nedeni ise onlarda ölüme sebebiyet veren ve kan yoluyla bulaşan hastalık mikrobuna ulaşabilecekleri pek çok damar bulunuyor olması.
Araştırılan üç iskelette veba bakterisi vardı.
Stirling Ãœniversitesi’nden tarihçi Dr. Philip Slavin, bu keÅŸfin tarihin en büyük sorusunu cevapladığını söyledi.
Ancak araÅŸtırma örneÄŸi kısıtlı. Çalışmada yer almayan Yeni Zelanda Otago Ãœniversitesi’nden Dr. Michael Knapp bu bulgunun gerçekten deÄŸerli olduÄŸunu ancak farklı kiÅŸi, zaman ve bölgelerden veriler kullanılarak sonucun gerçekte ne anlama geldiÄŸinin netleÅŸtirilebileceÄŸini belirtiyor.
Nature gazetesinde yayımlanan araÅŸtırmanın baÅŸlığı ise “14. yüzyılda Orta Avrasya’da vebanın kaynağı”.
Bubonik veba nedir?
Tedavi edilmezse ölümcül olan vebaya, çoğunlukla kemirgenlerde yaşayan Yersinia pestis isimli hayvansal bir bakteri neden oluyor.
Hıyarcıklı veba, hastalığın en insanlara bulaşabilen en yaygın türü.
Bu adı, bulaştığı insanın lenflerinde, kasıklarında ve koltuk altlarında oluşan hıyarcık şeklindeki acılı şişliklerden alıyor.
2010 ile 2015 yılları arasında dünya çapında 3 bin 248 vaka bildirildi ve bunların 584’ü hayatını kaybetti.
Bu hastalığa tarihte, “kara ölüm” adı da verildi. Bunun nedeni hastalığın uzuvlarda oluÅŸturduÄŸu kangrenimsi karartılardı.
Tuebingen Ãœniversitesi’nden bir diÄŸer araÅŸtırmacı Maria Spyrou da bölgede gömülü 8 insana ait diÅŸlerden örnekler alındığını, kalıntılardaki damarlar sayesinde kan yoluyla bulaÅŸan patojenlere ulaÅŸma ihtimallerinin yüksek olduÄŸunu aktardı.
Dağ faresinden hayvanlara ve insanlara bulaştı
Dağ faresi gibi memelilerde bulunan ve hayvanlardan insanlara bulaşabilen Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu hastalık 1346 ile 1353 arasındaki 8 yıllık dönemde 3 kıtada milyonlarca can kaybına neden oldu.
Salgının kaynağına dair çeşitli teoriler ortaya atılsa da kesin bir sonuca varılamamıştı.