Lübnan’ın Hizbullah yanlısı Al Akhbar gazetesi, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın, araştırmacılar ve gazetecilerle üç saatlik bir görüşme yaptığını yazdı. Esad’ın Suriye’nin endişelerini anlattığı bu kapalı toplantıda, Türkiye ile ilişkilerin yeniden tesis edilmesi de gündeme geldi. Esad, Ankara ile yapılan görüşmelerin istihbarat seviyesinde olduğunu fakat bu görüşmelerin seviyesinin yakın zamanda yükselebileceğini söyledi.
Türkiye’nin Suriye’nin taleplerini karşılamaya hazır olduğunu söyleyen Beşar Esad, görüşmede gazetecilere ve araştırmacılara, “Suriye, Türkiye’den laf değil, icraat bekliyor. Ankara, siyasî yöneliminde bazı Arap ülkelerine göre daha kararlı olabilir. Ancak Türkiye’nin tavrının samimi mi yoksa siyasî bir manevra mı olduğunu anlamak mümkün değil.” dedi.
Şam’ın Ankara’dan pratik adımlar atmasını beklediklerini söyleyen Esad, Ankara’nın diğer Arap ülkelerinden daha samimi olabileceğini fakat bu konuda da kuşkularının olduğunu dile getirdi.
SDG İLE DİYALOG
Şam’ın Suriye’nin kuzeyinde bulunan Kürtler ile yaşam koşulları ve günlük hizmetler hakkında temas kurduğunu belirten Esad, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile kurulan ilişki için de “aşiretçilik” benzetmesini yaptı. SDG ile diyalog halinde olduklarını belirten Esad, herhangi bir gelişme olmadığının da altını çizdi.
‘ABD İLE DİYALOĞUMUZ YOK’
Esad, Suriye’nin Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile ilişkisine dair de konuştu. Vaşington ile herhangi bir temasın olmadığını vurgulayan Esad, “İşgal ettikleri Suriye topraklarından ayrılmaları için Amerikalılar üzerindeki halk baskısının artacağına güveniyoruz” dedi.
‘SÖZ DEĞİL, İCRAAT BEKLİYORUZ’
Suriye Devlet Başkanı Esad, “Türkiye, Suriye’nin taleplerini karşılamaya hazır olduğunu gösterdi” dedi ve ekledi: “Suriye, Türkiye’den söz değil, icraat bekliyor.”
Esad’ın Suriyeli gazetecilere Türkiye’yle duruma ilişkin açıklamaları şöyle devam etti:
“Ankara, siyasi yöneliminde bazı Arap ülkelerinden daha kararlı olabilir. Ancak Türkiye’nin tutumunun samimi mi yoksa sadece siyasi bir manevra mı olduğunu yargılamak mümkün değil. Gazeteciler ve araştırmacıların herhangi bir ülkenin politika değişikliğini personel değişimleri üzerinden ölçmesi yanlıştır.”
Esad, Türkiye tarafından yapılan olumlu açıklamaların arkasında “açıklamalar yapmak karşılığında beklenti içinde olma” ihtimali olduğunu söyledi.
NE OLMUŞTU?
Suriye’de protestoların şiddetle bastırılmaya çalışılmasıyla 15 Mart 2011’de başlayan ve hala devam eden, terör örgütlerinden devletlere birçok tarafın dahil olduğu, 2. Dünya Savaşı sonrası dönemin en kanlı çatışmalarından olan Suriye İç Savaşı Şam yönetiminin Batı dünyasıyla bağlantısını kopardı. Şam’ın ülkenin bazı bölümlerinde kontrolü kaybetmesiyle oluşan güç boşluğundan faydalanan IŞİD gibi radikal İslamcı gruplar da savaşın tarafı haline geldi.
Türkiye, savaş boyunca Esad’ı devirmeye çalışan muhalif gruplara destek verdi. Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı ve Ahmet Davutoğlu’nun Başbakanlığı’nda Türkiye, artan IŞİD saldırıları nedeniyle Şah Fırat Operasyonu’nun düzenleyerek TSK’yı Suriye’ye soktu ve Süleyman Şah’ın naaşını taşıdı.
Türkiye, Suriye’nin kuzeydoğusunu terör örgütü olarak tanıdığı SDG’nin kontrol etmesini de bir ulusal güvenlik tehdidi olarak görüyor. ABD’nin IŞİD’le mücadele ve devamında SDG ile YPG’yi desteklemesi, Ankara-Washington hattında bir gerginlik konusu.
Türkiye 2016’dan bu yana Suriye’nin kuzeyine 4 kapsamlı operasyon düzenledi. Bu harekatlar 2016’da Cerablus, El-Bab ve Halep’e yapılan Fırat Kalkanı, 2018’de Afrin ve Halep’e yapılan Zeytin Dalı, 2019’da Rasulayn ve Tel Abyad’a yapılan Barış Pınarı, 2020’de İdlib’e yapılan Bahar Kalkanı harekatları.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, savaş boyunca Esad karşıtı birçok söylem kullandı, Suriye liderine “katil”, “terörist” dedi, “Muhaliflerin Esad’ı indireceğini” söyledi. Bu dönemde birçok AKP yetkilisi ve iktidara yakın medya kuruluşu Esad’a ‘Esed’ diye hitap etmeye başladı.
2022’de Türk dış politikası İsrail, Mısır ve Ermenistan gibi geçmişte krizler yaşadığı ülkelerle normalleşme sürecine girerken Şam da gündeme geldi. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, 2022’nin Ağustos ayındaki bir konuşmasında Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad ile Ekim 2021’de görüştüğünü kamuoyuna duyurdu. Ankara’dan Şam ile de normalleşme sürecine girilebileceğine dair sinyaller gelmeye başladı.
Cumhurbaşkanı, Endonezya’daki G20 liderler zirvesi sonrası yaptığı açıklamada, Esad ile ilgili soruya, “Siyasette ebedi olarak dargınlık, kırgınlık, küslük olmaz. Haziran seçiminden sonra bir sil baştan yapabiliriz” şeklinde konuşmuştu.
Erdoğan 23 Kasım’da yaptığı grup toplantısında da, “Esad ile görüşme olabilir, siyasette küslük dargınlık olmaz eninde sonunda adımlarımızı atarız” dedi.
Erdoğan ve Esad, son olarak 2011 yılında telefonda görüşmüştü.
